Harselaar

Contact

<p><strong>Bedrijventerrein Harselaar heeft een grote potentie als SEH met ruim 600 bedrijven, een duurzame railterminal (in ontwikkeling), grote potentie voor opwek van duurzame energie (zon en wind) op korte afstand van de vraag en interessante clusters zoals windenergie, waterstof, metaal en betonindustrie en transport en logistiek en recycling.&nbsp;</strong></p><p>De ligging aan de internationaal belangrijke TEN-T Corridor North Sea-Baltic States, waarmee de verbinding gegarandeerd is naar Midden- en Noord-Europa, kan een belangrijke rol spelen in het verduurzamen van de transportsector door snellaadpleinen, batterijwisselsystemen en waterstoftankfaciliteiten voor (zwaar) transport aan te bieden. Daarnaast liggen er kansen om een koppeling te leggen met de geplande opwek van duurzame energie vanuit de RES Foodvalley en bestaande en nieuwe energiecoöperaties in de nabije omgeving van bedrijventerrein Harselaar.&nbsp;</p><figure class="image"><img src="https://cms.smartenergyhubs.eu/uploads/energiehub_Harselaar_foto_van_website_energeion_ee2ef68cee.png" alt="energiehub Harselaar_foto van website energeion.png" srcset="https://cms.smartenergyhubs.eu/uploads/thumbnail_energiehub_Harselaar_foto_van_website_energeion_ee2ef68cee.png 245w, https://cms.smartenergyhubs.eu/uploads/small_energiehub_Harselaar_foto_van_website_energeion_ee2ef68cee.png 500w, https://cms.smartenergyhubs.eu/uploads/medium_energiehub_Harselaar_foto_van_website_energeion_ee2ef68cee.png 750w, https://cms.smartenergyhubs.eu/uploads/large_energiehub_Harselaar_foto_van_website_energeion_ee2ef68cee.png 1000w" sizes="100vw" width="1000"></figure><p>In het afgelopen half jaar is er een kopgroep gevormd van ongeveer 25-30 bedrijven en hiervan is in samenwerking met Bedrijventerreinenaanpak.nl verbruikers(gebruik) informatie uitgevraagd. De eerste analyse inclusief de eerste oplossingen worden binnenkort gepresenteerd.</p><p><i>Foto bron: </i><a href="https://www.energeion.nl/projecten/energiehub-harselaar" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow"><i>Energiehub Harselaar</i></a><i>&nbsp;</i></p><p>Lees ook: <a href="https://businessinbarneveld.nl/nieuws/barneveld-zet-eerste-stap-naar-smart-energy-hub.html" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow">'Barneveld zet eerste stap naar Smart Energy Hub'</a></p><h2>Lessons learned</h2><p>Lees ook het artikel <a href="https://www.smartenergyhubs.eu/news/energiescan-voor-bedrijven-als-verkenning" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow">'Energiescan voor bedrijven als verkenning' </a>met <i>lessons learned</i>.</p><p>&nbsp;</p>

energiehub Harselaar_foto van website energeion.png

<p>Bedrijventerrein Harselaar heeft een grote potentie als SEH met ruim 600 bedrijven, een duurzame railterminal (in ontwikkeling), grote potentie voor opwek van duurzame energie (zon en wind) op korte afstand van de vraag en interessante clusters zoals windenergie, waterstof, metaal en betonindustrie en transport en logistiek en recycling.&nbsp;</p>

SZN / Hessenpoort

<h2 class="MsoNormal">Smart Energy Hub regio Zwolle Noord van start<o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal"><strong>Teruglevercongestie was in 2020 de aanleiding voor het ontstaan van de Smart Energy Hub regio Zwolle Noord, kortweg SZN. Er werd zoveel duurzame zon- en windenergie opgewekt, dat het elektriciteitsnet het niet aankon. Drie bedrijven op bedrijventerrein Hessenpoort stemmen sinds oktober 2023 hun energiegebruik op elkaar af via het slimme ICT-platform van SZN. Voor eind mei 2024 komen daar acht bedrijven bij. Daarmee is SZN als koplopersproject in Nederland uit de startblokken.</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">De opzet van SZN is dat niet alleen de ruim zestig bedrijven op bedrijventerrein Hessenpoort ten noorden van Zwolle hun energiegebruik en het opwekken van energie op elkaar gaan afstemmen, maar op termijn ook alle grootverbruikers, die in hetzelfde deel van het electriciteitsnet zijn gevestigd. Deze regio - het grensgebied van Zwolle, Staphorst, Dalfsen en Zwartewaterland - maakt gebruik van dezelfde infrastructuur, die gekoppeld is aan een regionaal stopcontact: het Hoogspanning/Middenspanningstation van Enexis en TenneT aan de Hessenweg in Zwolle. Het betreft hier één van de belangrijkste gebieden voor grootschalige opwekking van duurzame energie voor de Regionale Energie Strategie West Overijssel.<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Het doel van deze ‘slimme’ samenwerking is om het duurzaam opwekken van energie te stimuleren en netcongestie, het overbelasten van het energienet, te voorkomen. ‘We werken samen met de gemeenten Zwolle, Dalfsen Staphorst en Zwartewaterland en de Provincie Overijssel aan het optimaliseren van het regionale energiesysteem’, zegt Maarten Epema, regisseur bij SZN.<o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal">Energietransitie: samenwerking<o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal">De energietransitie, het overschakelen van fossiele brandstoffen op duurzame energie, is een stevige, noodzakelijke opgave willen we met zijn allen de aarde leefbaar houden. Een van de inzichten, die de energietransitie heeft opgeleverd, is dat lokaal opgewekte energie, bijvoorbeeld zon- en windenergie, het beste lokaal verbruikt kan worden. Zo wordt het landelijke energienet niet onnodig extra belast.&nbsp;<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Samenwerking is daarbij het sleutelwoord, daar moet iedereen aan wennen. Bedrijven op een industrieterrein, die ineens met hun ‘buren’ moeten samenwerken en netbeheerders, die wordt gevraagd groepscontracten te ontwikkelen in plaats van de gangbare individuele contracten met bedrijven (klanten).&nbsp;<o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal">Met je poten in de klei<o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal">‘Het leuke van het ontwikkelen van een smart energy hub is, dat je heel lokaal, met je poten in de klei, samenwerking tussen bedrijven en andere organisaties op het gebied van energieverbruik van de grond probeert te tillen. Tegelijk word je gevraagd de opgedane kennis landelijke beschikbaar te stellen voor andere hubs en voor het ontwikkelen van nieuwe wetgeving’, vertelt Epema. ‘Zo schakel je van hele concrete zaken, zoals het aansluiten van energiesystemen van verschillende bedrijven en het opzetten van een digitaal Energie Management Systeem naar vrij abstracte zaken, zoals het bedenken van nieuwe wetgeving.’<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Epema verwijst naar het samenwerkingsverband van Smart Energy Hubs in Overijssel en Gelderland, georganiseerd door Oost NL: ‘Deze samenwerking helpt, door bijvoorbeeld een snelle onderlinge kennisuitwisseling, waardoor niet iedereen zelf het wiel hoeft uit te vinden.’<o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal">Eerste gesprekken in 2020<o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal">Epema is vanaf de eerste gesprekken tussen de initiatiefnemers in 2020 bij SZN betrokken. ‘Het oude energiesysteem wordt centraal aangestuurd en gaat van grof, grote kabels en leidingen, naar fijn, naar de energievoorziening van bedrijven en huishoudens. Het nieuwe systeem werkt deels andersom, door het lokaal opwekken van duurzame energie en het toenemende elektriciteitsgebruik van huishoudens en bedrijven. SZN staat in het oog van die storm.’<o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal">Samenwerking netbeheerder<o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal">Cruciaal voor het ontwikkelen van een SEH is niet alleen de samenwerking tussen bedrijven en andere energiegebruikers op lokaal niveau, maar ook de samenwerking met de netbeheerder. SZN is sinds de zomer van 2022 in gesprek met Enexis en heeft van deze netbeheerder de status van innovatief pilotproject gekregen. ‘Als je op een bedrijventerrein als bedrijvencollectief binnen de bandbreedte van het openbare net blijft, voorkom je netcongestie’, verklaart Epema. ‘Daar heeft de netbeheerder baat bij. Het probleem is alleen dat er nog geen wetgeving is om bijvoorbeeld groepscontracten mogelijk te maken. Het is nog pionieren, vandaar dat netbeheerders alleen via een pilot-constructie aan een SEH kunnen meewerken. De verwachting is dat eind 2024 de wetgeving hiervoor wel op orde is en de pilot omgezet kan worden in een formele overeenkomst.’<o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal">Gebouwgebonden energieverbruik<o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal">SZN onderscheidt:<o:p></o:p></p><ul><li class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="mso-list:l0 level1 lfo1;text-indent:-18.0pt;">gebouwgebonden energieverbruik<o:p></o:p></li><li class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="mso-list:l0 level1 lfo1;text-indent:-18.0pt;">bedrijfsgebonden energieverbruik&nbsp;<o:p></o:p></li><li class="MsoListParagraphCxSpLast" style="mso-list:l0 level1 lfo1;text-indent:-18.0pt;">mobiliteit-gerelateerd energieverbruik.<o:p></o:p></li></ul><p class="MsoNormal">‘Bij gebouwgebonden energieverbruik gaat het om installaties, zoals warmtepompen en koelinstallaties, die het gebouw verwarmen of koelen. Daar valt best veel aan te sturen’, zegt Epema. ‘Als elk bedrijf op een industrieterrein om zeven uur ’s morgens zijn warmtepomp aanzet, heb je meteen een piek in energieverbruik. Als bedrijven afspreken dat de één om half zeven zijn warmtepomp aanzet, de ander om zeven uur en de volgende om half acht, maakt dat een groot verschil.’<o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal"><span style="color:black;"><span style="mso-themecolor:text1;">Energieverbruik aansturen</span></span><o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal">Bij bedrijfsgebonden energieverbruik gaat het om de bedrijfsvoering en het productieproces. Ook daar blijkt dat pieken in het stroomverbruik met goede afspraken voor een deel te voorkomen zijn. ‘Die afspraken worden vertaald in een ICT-platform, het <span style="color:black;"><span style="mso-themecolor:text1;">Energie Management Systeem (EMS),&nbsp;</span></span>dat het totale energieverbruik en het opwekken van energie van de aangesloten bedrijven monitort. Daarbij wordt verbruik onderling afgestemd en waar mogelijk en nodig bijgestuurd vanuit het platform. Zo optimaliseer je de belasting van het energienet’, vertelt Epema. ‘Zo’n platform monitort <i>realtime&nbsp;</i>het energieverbruik en de levering van energie van de bedrijven. Dit platform is gekoppeld aan stuurbare techniek in het netwerk, zoals omvormers van zonnepanelen, batterijen en de gasgenerator, die als vangnet voor de energielevering fungeert.’<o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal">Vervoer met waterstof<o:p></o:p></h2><p style="margin:7.5pt 0cm;"><span style="color:black;"><span style="font-style:normal;mso-themecolor:text1;">Denk bij mobiliteit-gerelateerd energieverbruik aan het laden van elektrische voertuigen. ‘Daar keek je in het verleden niet naar op een bedrijventerrein’, constateert Epema. ‘Maar als een bedrijf besluit zijn wagenpark te elektrificeren, heeft dat meteen invloed op het energieverbruik op het net.’</span></span><o:p></o:p></p><p style="margin:7.5pt 0cm;"><span style="color:black;"><span style="font-style:normal;mso-themecolor:text1;">Op Hessenpoort werd in 2020 al meer zon- en windenergie opgewekt dan het net aankon, waardoor er meteen is gezocht naar manieren om lokaal opgewekte elektriciteit om te zetten in bijvoorbeeld waterstof. ‘Jan Bastiaans, een enthousiaste ondernemer afkomstig uit de grondstoffenhandel voor de beton- weg- en waterbouw, is daarmee aan de slag gegaan’, vertelt Epema. ‘Hij heeft het bedrijf H2GO opgericht, dat een elektrolyser bouwt op Hessenpoort. Daarmee kun je duurzame energie omzetten in waterstof, zuurstof en warmte.’&nbsp;</span></span><o:p></o:p></p><p style="margin:7.5pt 0cm;"><span style="color:black;"><span style="font-style:normal;mso-themecolor:text1;">De geproduceerde waterstof wordt gebruikt voor duurzaam, zwaar transport van bijvoorbeeld grondstoffen voor de beton-, wegen- en waterbouw. De zuurstof en warmte kunnen weer heel goed benut worden voor de rioolwaterzuivering van Waterschap Drents Overijsselse Delta op Hessenpoort. Zo ontstaat een energie-efficiënt systeem dat ook bijdraagt aan het optimaliseren van het gebruik van het stroomnet.’</span></span><o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal">Publiek-private samenwerking<o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal">De organisatiegraad op bedrijventerrein Hessenpoort in Zwolle-Noord is hoog, wat een voordeel is. ‘Toch was onze grootste uitdaging hoe onze coalitie van samenwerkingspartners eruit ging zien’, stelt Epema. ‘We hebben gekozen voor een publiek-private samenwerking tussen overheden en bedrijven en een regionale aanpak. SZN is daarbij vooral een publieke samenwerking van gemeente Zwolle en de provincie Overijssel onder de vlag van Herstructurerings Maatschappij Overijssel. SZN werkt weer samen met de ondernemers op Hessenpoort, die zich verenigd hebben in de coöperatie Ceurz. Ook netbeheerder Enexis is hierbij een belangrijke samenwerkingspartner.’<o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal">Klein begonnen&nbsp;<o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal">Er is tevens voor gekozen om klein te beginnen: de SZN is in oktober 2023 met drie bedrijven van start gegaan. De acht volgende bedrijven haken voor eind april 2024 aan. De opzet is dat uiteindelijk alle bedrijven op de drie bedrijventerreinen in de regio meedoen. Epema: ‘We denken groot en zijn klein begonnen. Zo kun je allerlei praktische hobbels onderweg makkelijker oplossen.’<o:p></o:p></p><p><img src="https://cms.smartenergyhubs.eu/uploads/Hessenpoort_smart_energy_hub_ccd6dbf478.jpg" alt="Hessenpoort smart energy hub.jpg" srcset="https://cms.smartenergyhubs.eu/uploads/thumbnail_Hessenpoort_smart_energy_hub_ccd6dbf478.jpg 245w,https://cms.smartenergyhubs.eu/uploads/small_Hessenpoort_smart_energy_hub_ccd6dbf478.jpg 500w," sizes="100vw" width="500px"></p><h1 class="MsoNormal">Feiten &amp; cijfers<o:p></o:p></h1><h2 class="MsoNormal" style="line-height:21.0pt;margin-bottom:7.5pt;"><span style="color:black;"><span style="mso-bidi-font-family:Calibri;mso-bidi-theme-font:minor-latin;mso-fareast-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-language:NL;mso-font-kerning:0pt;mso-ligatures:none;mso-themecolor:text1;"><strong>SEH Zwolle Noord</strong></span></span><o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:7.5pt;"><span style="color:black;"><span style="mso-bidi-font-family:Calibri;mso-bidi-theme-font:minor-latin;mso-fareast-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-language:NL;mso-font-kerning:0pt;mso-ligatures:none;mso-themecolor:text1;">Het grensgebied van Zwolle, Staphorst, Dalfsen en Zwartewaterland is&nbsp;in beeld als kansrijk gebied voor grootschalige opwekking van duurzame energie door zon en wind. De gemeenten werken mee aan het ontwikkelen van een Smart Energy Hub (SEH): een slim energiesysteem, waarbij het grootschalig opwekken van duurzame energie, de vraag naar, het transport, de opslag en de conversie in balans van (elektrische) energie worden gecombineerd.</span></span><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:7.5pt;"><span style="color:black;"><span style="mso-bidi-font-family:Calibri;mso-bidi-theme-font:minor-latin;mso-fareast-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-language:NL;mso-font-kerning:0pt;mso-ligatures:none;mso-themecolor:text1;">In deze fase van de ontwikkeling ligt de focus hierbij op de plek waar de meeste vraag zich concentreerd: bedrijventerrein Hessenpoort in Zwolle. Op de langere termijn is de ambitie om ook de in dit gebied gelegen grootverbruikers in de andere drie gemeenten bij de SEH te betrekken.</span></span><o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal" style="margin-bottom:7.5pt;"><span style="color:black;"><span style="mso-bidi-font-family:Calibri;mso-bidi-theme-font:minor-latin;mso-fareast-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-language:NL;mso-font-kerning:0pt;mso-ligatures:none;mso-themecolor:text1;"><strong>Netbeheerders</strong></span></span><o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:7.5pt;"><span style="color:black;"><span style="mso-bidi-font-family:Calibri;mso-bidi-theme-font:minor-latin;mso-fareast-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-language:NL;mso-font-kerning:0pt;mso-ligatures:none;mso-themecolor:text1;">TenneT&nbsp;(landelijke netbeheerder) en&nbsp;Enexis&nbsp;(regionale netbeheerder) verwachten vanaf 2020 10 tot 15 jaar structurele netcongestie voor het&nbsp;terugleveren&nbsp;van elektriciteit aan&nbsp;het net in het gebied.</span></span><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:7.5pt;"><span style="color:black;"><span style="mso-bidi-font-family:Calibri;mso-bidi-theme-font:minor-latin;mso-fareast-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-language:NL;mso-font-kerning:0pt;mso-ligatures:none;mso-themecolor:text1;">Enexis kondigde vanaf december 2023 ook netcongestie voor het leveren van elektriciteit aan.</span></span><o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal" style="margin-bottom:7.5pt;"><span style="color:black;"><span style="mso-bidi-font-family:Calibri;mso-bidi-theme-font:minor-latin;mso-fareast-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-language:NL;mso-font-kerning:0pt;mso-ligatures:none;mso-themecolor:text1;"><strong>Waterstofelektrolyser</strong></span></span><o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:7.5pt;"><span style="color:black;"><span style="mso-bidi-font-family:Calibri;mso-bidi-theme-font:minor-latin;mso-fareast-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-language:NL;mso-font-kerning:0pt;mso-ligatures:none;mso-themecolor:text1;">De waterstofelektrolyser is één van de eerste projecten, die medio 2024 in gebruik wordt genomen. Hiermee wordt ‘overtollige’ zonne- en windstroom gebruikt voor de productie van waterstof, zuurstof en warmte.&nbsp;</span></span><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom:7.5pt;"><span style="color:black;"><span style="mso-bidi-font-family:Calibri;mso-bidi-theme-font:minor-latin;mso-fareast-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-language:NL;mso-font-kerning:0pt;mso-ligatures:none;mso-themecolor:text1;">De geproduceerde waterstof wordt ingezet voor verduurzaming van het transport van grondstoffen voor beton-, weg- en waterbouw.&nbsp;De vrijkomende zuurstof wordt gebruikt voor de beluchting van slib in de rioolwaterzuivering.&nbsp;</span></span><o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal"><span style="color:black;"><span style="mso-bidi-font-family:Calibri;mso-bidi-theme-font:minor-latin;mso-fareast-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;mso-fareast-language:NL;mso-font-kerning:0pt;mso-ligatures:none;mso-themecolor:text1;"><strong>Groeps- transportovereenkomst (Groeps-TO)</strong></span></span><o:p></o:p></h2><p style="margin:0cm 0cm 7.5pt;"><span style="color:black;font-family:&quot;Calibri&quot;,sans-serif;"><span style="mso-ascii-theme-font:minor-latin;mso-bidi-theme-font:minor-latin;mso-hansi-theme-font:minor-latin;mso-themecolor:text1;">Vooruitlopend op nieuwe wet- en regelgeving wordt op Hessenpoort geëxperimenteerd met een zogeheten pilot-Groeps-transportovereenkomst (groeps-TO).</span></span><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">&nbsp;</p><div class="raw-html-embed"><iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/y6jF9BBLBYg?si=5J-lsqKxpH-mkrDZ" title="YouTube video player" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture; web-share" referrerpolicy="strict-origin-when-cross-origin" allowfullscreen=""></iframe></div>

Locatie: Zwolle 

Hessenpoort smart energy hub.jpg

SZN/Hessenpoort (pilot Enexis)

<p>Teruglevercongestie was in 2020 de aanleiding voor het ontstaan van de Smart Energy Hub regio Zwolle Noord, kortweg SZN. Er werd zoveel duurzame zon- en windenergie opgewekt, dat het elektriciteitsnet het niet aankon. Drie bedrijven op bedrijventerrein Hessenpoort stemmen sinds oktober 2023 hun energiegebruik op elkaar af via het slimme ICT-platform van SZN. Voor eind mei 2024 komen daar acht bedrijven bij. Daarmee is SZN als koplopersproject in Nederland uit de startblokken.</p>

SZN | Hessenpoort (pilot Enexis)

XL Business Park

<h2>SEH XL Business Park Twente: nieuwe vorm samenwerking tussen bedrijven</h2><p><strong>Op het relatief jonge bedrijventerrein XL Business Park Twente zijn vooral</strong> <strong>logistieke bedrijven met grote panden gehuisvest. Veel van deze bedrijven hebben of willen zonnepanelen op hun daken, die duurzaam opgewekte elektriciteit aan het net kunnen leveren. Tot netbeheerder Enexis in 2020 liet weten dat er te veel elektriciteit werd teruggeleverd en het net overbelast raakte. Het businesspark werkt inmiddels aan de ontwikkeling van een Smart Energy Hub om zo toch meer elektriciteit duurzaam te kunnen opwekken.</strong></p><p>Het is een logische gedachte om duurzame, lokaal opgewekte elektriciteit zo veel mogelijk lokaal te gebruiken. Deze gedachte vormt de basis voor het ontstaan van de Smart Energy Hub XL Business Park Twente aan snelweg A35 bij Almelo.&nbsp;<br>Op initiatief van de provincie Overijssel en ontwikkelingsmaatschappij Oost NL wordt op het businesspark een Smart Energy Hub (SEH) ontwikkeld om op een intelligente en efficiënte manier het aanbod en de vraag naar elektriciteit van bedrijven op elkaar af te stemmen. Zo kan de ruimte op het elektriciteitsnet doelgerichter worden gebruikt en wordt overbelasting voorkomen.</p><h2>Nieuwe realiteit</h2><p>‘Het is niet echt een keuze, er is nu eenmaal geen onbeperkte capaciteit op het elektriciteitsnet. Dat is de nieuwe realiteit’, constateert Rutger Beekman nuchter. Hij is als procesregisseur sinds 2022 betrokken bij de opzet van de SEH XL Business Park Twente. ‘Gedurende het traject om tot collectieve oplossingen voor teruglevering van elektriciteit te realiseren, is er ook leveringscongestie ontstaan Dat betekent dat ook aan de levering van elektriciteit door de netbeheerder een grens zit. Er zijn hiervoor ook nieuwe afspraken nodig, als we met elkaar meer ruimte op het net willen creëren.’</p><h2>Groepscontract in pilotfase</h2><p>Om de betrokken te bedrijven te ondersteunen bij het realiseren van de hub, is naast de procesregisseur ook kennispartij Firan aangeschoven. ‘We zitten nu met vijf ondernemers om tafel en werken aan een samenwerkingsverband en een groepscontract namens deze bedrijven met de netbeheerder. Dat is een contract dat, in deze pilot, over de individuele contracten van de bedrijven heen gaat’, verklaart Beekman. Zo’n groepscontract bevindt zich nu nog in de pilotfase en wordt door netbeheerder Enexis op drie plekken in het land uitgeprobeerd. XL Business Park Twente is een van de pilotprojecten van Enexis.</p><h2>Andere dynamiek</h2><p>Het ontwikkelen van een SEH en het maken van afspraken over het stroomgebruik door bedrijven onderling brengt een hele andere dynamiek op gang, zoals Beekman het omschrijft. Ondernemers en bedrijven zijn gewend individueel afspraken te maken met de netbeheerder. Andersom geldt dat ook: de netbeheerder is gewend individuele afspraken te maken met bedrijven (klanten). ‘Ondernemers vragen zich af wat het risico is als ze afhankelijk zijn van hun buurbedrijf. Wat als zo’n bedrijf ineens laadpalen gaat aanleggen en veel meer stroom nodig heeft’, schetst Beekman. ‘Er ontstaat een nieuwe vorm van samenwerking tussen bedrijven, die het ook mogelijk maakt om efficiënter gebruik te maken van het net.’</p><h2>Kwetsbaar proces</h2><p>‘Het is een kwetsbaar proces: ondernemers moeten gaan samenwerken als het om hun energievoorziening gaat’, benadrukt Beekman. ‘Als vak-enthousiastelingen vergeten we wel eens dat het oprichten van een SEH geen normale bezigheid is voor ondernemers. Voor producten als een groepscontract moeten ze actiever gaan nadenken over wanneer welke energiestroom nodig is.’<br>Bovendien is het belangrijk dat bedrijven niet alleen naar de korte termijn, maar ook naar de middellange en lange termijn kijken. ‘Je zoekt ondernemers die het voordeel van de samenwerking zien en anderen mee kunnen krijgen. Ondernemers die in staat zijn lange termijnperspectieven te koppelen aan korte termijnacties.’<br>De ontwikkeling van een smart energy kost tijd. ‘Dan krijg je ook te maken met natuurlijk verloop; er vertrekken mensen, er komen anderen voor in de plaats, een bedrijf wordt verkocht. Noem maar op.’</p><h2>Taak procesregisseur</h2><p>Het is aan de procesregisseur om de geesten rijp te maken en de juiste mensen bij elkaar te krijgen om een SEH van de grond te krijgen. Beekman gaat met alle betrokken partijen in gesprek om de mogelijkheden van een SEH toe te lichten. Het gebrek aan elektriciteit, waardoor bedrijven zich niet kunnen vestigen of niet kunnen uitbreiden, brengt partijen samen en zorgt voor urgentie. Het doel is meer bedrijvigheid mogelijk maken door elektriciteit en andere vormen van energie op een slimme manieren te gebruiken. ‘Samen met Firan, de kennispartij, ben ik een soort objectieve projecttrekker. De kunst is de juiste mensen in positie te brengen, zodat de ene ondernemer tegen de andere ondernemer zegt: ‘Als we dit doen, dan kunnen we over vijf jaar dat en dat doen.’</p><h2>Ondernemers aan zet</h2><p>Uiteindelijk zijn het de ondernemers en bedrijven die besluiten samen te werken en te investeren als het gaat om de oprichting van de SEH, bijvoorbeeld voor de aanschaf van een Energie Management Systeem (EMS). Zo’n digitaal systeem registreert en stuurt op heel nauwkeurige basis (real time) de energiestromen van de deelnemers aan. ‘Een regisseur brengt partijen bij elkaar en helpt bij het creëren van inzicht’, zegt Beekman. ‘Maar het zijn de ondernemers die het moeten doen.’</p><h2>Feiten &amp; cijfers</h2><h3>XL Business Park Twente</h3><p>XL Business Park Twente bestaat sinds 2015 en is 35 hectare groot. Het businesspark ligt aan snelweg A35 (knooppunt Wierden tot Enschede-Zuid) en het Twentekanaal. Het terrein beschikt over een containerhaven.<br>Exploitant: Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT)</p><h3>Bedrijven</h3><p>Er zijn circa 20 bedrijven gevestigd (voorjaar 2023).<br>Het betreft met name bedrijven die veel ruimte nodig hebben, zoals logistieke bedrijven, maar ook enkele industriële productiebedrijven, bijvoorbeeld VDL Energy Systems, dat materialen en producten voor de semiconductor(chips) industrie levert.</p><h3>Teruglevercongestie</h3><p>Sinds 2020 is er op XL Business Park Twente sprake van teruglevercongestie: bedrijven kunnen duurzaam opgewekte elektriciteit van hun zonnepanelen niet terugleveren aan het elektriciteitsnet.&nbsp;<br>Dit is de aanleiding voor een aantal ondernemers en andere partijen om te kijken hoe lokaal opgewekte elektriciteit op een slimme manier lokaal gebruikt of opgeslagen kan worden.</p><h3>Leveringscongestie</h3><p>Sinds 2022 is er ook leveringscongestie in het gebied. Er zijn daardoor geen nieuwe grootverbruikersaansluitingen mogelijk.</p><p>Netbeheerder: Enexis, heeft aangegeven dat de leverings- en teruglevercapaciteit van elektriciteit aan het net voor grootverbruikers niet mogelijk is, door beperkingen vanuit TenneT (de hoogspanningsnetbeheerder). Op zijn vroegst in 2028 verwachten de netbeheerders daar een oplossing voor te kunnen bieden.</p><h3>Smart Energy Hub</h3><p>Op initiatief van de provincie Overijssel en Oost NL wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een Smart Energy Hub.<br>XL Business Park Twente is één van de tien Smart Energy Hubs, die via Oost NL worden ondersteund.</p><h3>Groepscontract</h3><p>XL Business Park Twente is een pilotlocatie van Enexis waar het werken met een groepscontract wordt verkend. De verwachting is dat het groepscontract in het voorjaar van 2024 wordt getekend.</p><h3>Energie Management Systeem (EMS)</h3><p>Aan EMS wordt gewerkt, hiervoor bestaan nog geen standaarden.<br>Geleerd van regio Zwolle Noord: EMS is in praktijk complexer dan gedacht.</p><h3>Procesregisseur</h3><p>Rutger Beekman</p><h3>Kennispartij</h3><p>Adviesbureau Firan</p><h3>Lessons learned</h3><p>Lees ook het <a href="https://www.smartenergyhubs.eu/news/juridisch-tien-puntenlijstje-1" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow">artikel 'Juridisch tien puntenlijstje'</a> met<i> lessons learned.</i></p><p>&nbsp;</p><p><br>&nbsp;</p>

Locatie: Almelo

smart energy hub almelo.jpg

<p>Op het relatief jonge bedrijventerrein XL Business Park Twente zijn vooral logistieke bedrijven met grote panden gehuisvest. Veel van deze bedrijven hebben of willen zonnepanelen op hun daken, die duurzaam opgewekte elektriciteit aan het net kunnen leveren. Tot netbeheerder Enexis in 2020 liet weten dat er te veel elektriciteit werd teruggeleverd en het net overbelast raakte. Het businesspark werkt inmiddels aan de ontwikkeling van een Smart Energy Hub om zo toch meer elektriciteit duurzaam te kunnen opwekken.</p>

XL Business Park (pilot Enexis)

TPN-West

<h2>SEH Binnenhaven TPN-West: slim koppelen van elektriciteit, warmte en waterstof</h2><p>Bedrijventerrein Trade Port Nijmegen West is één van de grootste binnenstedelijke bedrijventerreinen in Nederland. Marieke Butterhoff werkt als regisseur van de smart energy hub TPN-West aan het ontwikkelen van een lokaal, decentraal en flexibel energiesysteem. Met als doel dat bedrijven over een betrouwbare en betaalbare energievoorziening blijven beschikken door het elektriciteitsnet, warmtenetwerken, het gasnet en waterstofsystemen slim te koppelen. Ook in tijden van netcongestie en andere energievraagstukken.</p><p>Vijftien partijen hebben op 4 april 2024 de intentieovereenkomst getekend voor het verwezenlijken van de smart energy hub (SEH) Binnenhaven TPN-West. Acht bedrijven aan de binnenhaven hebben een Energieplan gemaakt. Ze zijn in samenwerking met energieleverancier Engie, afvalenergiebedrijf ARN, Liander en HAN University of Sciences, aan de slag om de beschikbare energie in de vorm van lokaal en duurzaam opgewekte elektriciteit, warmte, gas en in de toekomst waterstof op een intelligente manier zo efficiënt mogelijk voor de bedrijven beschikbaar te maken.&nbsp;</p><p>SEH Binnenhaven TPN-West is één van de tien hubs, die deel uitmaken van het Living Lab Smart Energy Hubs Oost Nederland. De hubs worden namens de provincies Gelderland en Overijssel ondersteund door Oost NL. Het living lab stimuleert kennisuitwisseling, het ontwikkelen van standaard-aanpakken en spreekt met het rijk over aanpassing van wet- en regelgeving en financieringsmogelijkheden.</p><h2>Drie transities tegelijk</h2><p>‘We werken tegelijk aan de aardgastransitie, de elektriciteitstransitie en de mobiliteitstransitie’, zegt Marieke Butterhoff, regisseur van SEH Binnenhaven TPN-West. Ze begon in 2022 als kwartiermaker met het in kaart brengen van de wensen van bedrijven op het gebied van energievoorziening. TPN-West is met circa 450 bedrijven en een oppervlakte van zo’n 100 hectare één van de grootste binnenstedelijke watergebonden bedrijventerreinen in Nederland. Het terrein ligt tussen Nijmegen en Weurt, gemeente Beuningen. Op het terrein zijn ook twee havens te vinden: de Waalhaven en de binnenhaven aan het Maaswaalkanaal.</p><h2>Spaghetti ondergrondse leidingen</h2><p>Als kwartiermaker besteedt Butterhoff het eerste jaar aan een grondige inventarisatie van TPN West. Wat voor bedrijven zijn er gevestigd? Welke bedrijven zijn watergebonden? Hoe ziet de energiehuishouding van bedrijven eruit en wat voor toekomstplannen hebben ze. En niet te vergeten: welke aansluitingen op het energienet zijn er?&nbsp;<br>Daaruit blijkt dat er in de loop van de tijd, door uitbreidingen van het terrein en het elektriciteitsnet, verschillende onderstations en verschillende netwerken lokale netwerken zijn ontstaan. ‘Er is sprake van een ondergrondse spaghetti aan leidingen voor elektriciteitstransport’, constateert Butterhoff. ‘Zo bleek onder meer dat bedrijven die bovengronds buren zijn, niet altijd buren zijn op het ondergrondse leidingnetwerk. Dat is heel belangrijk om te weten waar je wel en niet aan de slag kunt met een SEH.’</p><h2>Metrokaartje, visiedocument en ‘praatplaat</h2><p>Om voor bedrijven zichtbaar te maken hoe het leidingnetwerk eruitziet, overtuigde Butterhoff netbeheerder Liander van de noodzaak een oplossing te bedenken om inzicht te verschaffen in de energetische data van het terrein. Dit heeft geresulteerd in het ‘metrokaartje’ van de typologie van het lokale netwerk. Het metrokaartje geeft inzicht en maakt het mogelijk een technisch ontwerp te maken voor de SEH.&nbsp;<br>Dit metrokaartje is als pilot voor TPN-West ontwikkeld en wordt nu doorontwikkeld op twee andere Smart Energy Hubs binnen het Living Lab Smart Energy Hubs &nbsp;Oost Nederland. Daarna komt het kaartje als instrument beschikbaar voor alle bedrijventerreinen in het Liander verzorgingsgebied. Andere netbeheerders hebben ook al aangegeven deze werkwijze te willen overnemen.</p><h2>Visiedocument</h2><p>De hub-regisseur schreef ook een visiedocument over het ontstaan, de uitdagingen en de toekomstvisie van SEH TPN-West tot en met 2035. Dit om voor alle betrokken partijen de complexiteit van de ontwikkeling en de toekomstrichting van de SEH helder te hebben. Het visiedocument vatte Butterhoff samen in een ‘praatplaat’, een grafische vertaling. ‘Ondernemers hebben niets met een visiedocument. De praatplaat maakt in één oogopslag duidelijk wat er allemaal speelt, dient als discussiestuk en creëert collectief bewustzijn.’</p><h2>Acht bedrijven</h2><p>Als vervolg op het eerste jaar (2022) is besloten met acht bedrijven rond de Binnenhaven op TPN-West, afvalenergiebedrijf ARN, Engie, de HAN en de netbeheerder verder te werken aan een smart energy hub met Butterhoff als regisseur. De omvang van TPN-West met 450 bedrijven is groot. De verwachting is dat op TPN-West op den duur verschillende SEH’s &nbsp;ontstaan. Ook wordt de kans op succes vergroot door klein te beginnen.</p><h2>Energieplan als tussenstap</h2><p>Als tussenstap naar het ontwerp voor de Binnenhavenvan is door acht bedrijven aan de Binnenhaven een energieplan gemaakt. ‘Dat geeft op de hoofdlijn inzicht in de mogelijkheden voor de SEH en laat zien op welke onderdelen er nog nader onderzoek moet worden gedaan om tot een ontwerp van de SEH te komen. Het energieplan draait om vragen als: wat is het gecontracteerd transportvermogen per bedrijfsaansluiting, hoe is het energieverbruik van bedrijven tijdens piekmomenten? Is er ruimte om te schuiven met de energieafname of levering?</p><h2>Slimmer benutten</h2><p>‘Die gegevens heb je nodig om te bedenken hoe je het elektriciteitsnet slimmer kunt benutten’, zegt Butterhoff. ‘We hebben inmiddels te maken met congestie op het hoogspanningsnet en op het middenspanningsnet. Je kunt het vergelijken met files op de snelweg én op de provinciale weg. Het zijn geen permanente files, maar pieken en dalen. Er is dus ruimte als je het net slim benut en wanneer je andere vormen van energie, zoals warmte en waterstof of opslagsystemen in het systeem een rol laat spelen.’<br>Verder heeft het Energieplan opgeleverd dat één van de bedrijven in het gebied, met het verkregen inzicht in haar energieprofiel, nu de mogelijkheid onderzoekt om aan de rand van haar terrein een collectief laadplein te realiseren.</p><h2>Warmteleiding naar Binnenhaven</h2><p>Naast de elektriciteitsvoorziening gaat het bij de SEH Binnenhaven TPN West ook over warmte. Afvalenergiebedrijf ARN in Weurt, ligt nu ook op het bedrijventerrein en is leverancier van warmte. Het bedrijf gaat een warmteleiding aanleggen naar twee bedrijven, die nu nog veel gas gebruiken voor hun productieproces. ‘Deze bedrijven willen circa 90 procent van hun aardgasverbruik vervangen door warmte’, vertelt Butterhoff. ‘De temperatuur van die warmte is niet hoog genoeg, dus moet er bijgestookt worden. Idealiter doe je dat met groene elektriciteit, die wellicht door een vierde bedrijf geleverd kan worden.<br>Voorlopig doen de bedrijven dat met aardgas om het net niet verder te belasten.’</p><h2>Invloed op productieprocessen</h2><p>Het idee voor een SEH klinkt soms simpel, maar de praktijk is weerbarstig, benadrukt Butterhoff. ‘De ontwikkeling van een smart energy hub heeft verstrekkende gevolgen voor ondernemers en bedrijven. Het overschakelen op een andere vorm van energie of het verleggen van de piek in de elektriciteitsvraag grijpt in op productieprocessen. Dat maakt het spannend. Aan de andere kant: zonder slim energiesysteem komt de energielevering in gevaar door het overbelastte netwerk.’&nbsp;<br>De SEH-regisseur vertelt over een ijzergieterij, die graag wil overschakelen van aardgas op waterstof als brandstof. ‘Daarvoor moeten er nieuwe branders in de ovens worden geïnstalleerd. Daar komt bij dat waterstof zich anders gedraagt dan aardgas, dus het productieproces moet opnieuw uitgevonden worden. Alleen bij een bepaalde temperatuur kun je de gewenste kwaliteit ijzer produceren.’</p><h2>Connectie met gemeenten</h2><p>De gemeente Nijmegen is een belangrijke partner in de SEH Binnenhaven TPN West. ‘De gemeente staat zij-aan-zij met de bedrijven. Ze ondersteunt de vorming van de SEH door politiek en maatschappelijk draagvlak te stimuleren voor deze ontwikkeling. Daarnaast helpt ze met vergunningstrajecten en het aanpassen van wettelijke regels, als dat nodig en mogelijk is.’</p><h2>HAN-lectoraat Balanced Energy Systems</h2><p>Het lectoraat Balanced Energy Systems van de HAN, University of Applied Sciences is een andere partij, die Butterhoff ‘aan boord heeft gehaald’. Twee onderzoekers en twaalf studenten hebben in de eerste helft van 2023 onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor uitbreiding van zonne-energie op TPN-West.&nbsp;</p><p>Ook is het lectoraat nauw betrokken bij het ontwerp van de SEH. Butterhoff: ‘De HAN maakt de technische mogelijkheden en onmogelijkheden voor de ondernemers inzichtelijk door de verschillende mogelijkheden in het ontwerp te modelleren op de Smart Grid-tafel.’</p><h2>Technisch ontwerp</h2><p>Het ondertekenen van de intentieovereenkomst is een belangrijke stap, in een lopende ontwikkeling. Na het Energieplan zijn we nu bezig om technisch in te zoomen op wat er wel en wat er niet kan en welke aanpassingen de netbeheerder kan doen om een slimmere uitwisseling van energie mogelijk te maken. Dat mondt uit in het technisch ontwerp voor de SEH.’</p><h2>Groepscontract of plan B</h2><p>Parallel aan het technisch ontwerp wordt er gewerkt aan het uitwerken van een collectief contract, het opstellen van onderlinge leveringscontracten en het oprichten van een energiecoöperatie, bestaande uit de deelnemende partijen. Daarnaast moet er een collectief Energie Management Systeem aangeschaft worden. Dit EMS is het sturingsplatform van de hub.<br><br>Butterhoff verwacht dat eind 2024 duidelijk is of de netbeheerder klaar is voor een groepscontract. ‘We zorgen dat we daar klaar voor zijn. Maar het Gelderse energienetwerk zit in feite op slot, dus we denken ook na over plan B. Hoe we zonder tussenkomst van de netbeheerder op een slimme manier energie kunnen uitwisselen.’</p><h2>Feiten &amp; cijfers</h2><p>SEH Binnenhaven TPN-West: Acht bedrijven rond de binnenhaven op bedrijventerrein TPN-West in Nijmegen werken sinds het najaar van 2023 aan de vorming van een Smart Energy Hub. Dit gebeurt in samenwerking met afvalenergiecentrale ARN, Engie, de HAN University of Applied Sciences, netbeheerder Liander en de gemeente Nijmegen. Het gaat hierbij om een slimme koppeling van het elektriciteitsnet, warmtenet, het gebruik van waterstof en verschillende opslagsystemen. Deze partijen hebben een Energieplan gemaakt als tussenstap naar het technische ontwerp van de SEH.</p><p>TPN-West als geheel is één van de grootste binnenstedelijke watergebonden bedrijventerreinen van Nederland. De Binnenhaven maakt daar een belangrijk deel van uit als multimodaal overslagpunt en de daarbij horende watergebonden bedrijvigheid.</p><p>Netbeheerder: Liander</p><h2>Lessons learned</h2><p>Lees ook het <a href="https://www.smartenergyhubs.eu/news/waardecreatie-in-de-nieuwe-economie" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow">artikel 'Waardecreatie in de nieuwe economie' </a>met <i>lessons learned.</i></p><h2>Stand van Zaken</h2><ul><li>4 april 2024: ondertekening intentieverklaring SEH Binnenhaven TPN-West.</li><li>2024/2025: technisch ontwerp SEH en voorbereiding groepscontract met netbeheerder.</li></ul><h2>Links naar publicaties over TPN-West&nbsp;</h2><ul><li>Artikel <a href="https://theeconomicboard.com/energy/krachten-bundelen-om-te-voorzien-in-toekomstige-energiebehoefte/#:~:text=23%20mei%202024-,De%20krachten%20bundelen%20om%20te%20voorzien%20in%20de%20toekomstige%20energiebehoefte,energienet%20het%20hoofd%20te%20bieden.">'De krachten bundelen om te voorzien in de toekomstige energiebehoefte' </a>| Bron: The Economic Board regio Arnhem-Nijmegen</li><li><a href="https://www.han.nl/nieuws/2024/05/nieuwe-technologie-als-cruciaal-ingredient-voor-de-energietransitie/">Podcast met SEH-regisseur Marieke Butterhof</a> | Bron: HAN</li></ul>

header-tpn-west-mobile.png

<p>Bedrijventerrein Trade Port Nijmegen West is één van de grootste binnenstedelijke bedrijventerreinen in Nederland. Marieke Butterhoff werkt als regisseur van de smart energy hub TPN-West aan het ontwikkelen van een lokaal, decentraal en flexibel energiesysteem. Met als doel dat bedrijven over een betrouwbare en betaalbare energievoorziening blijven beschikken door het elektriciteitsnet, warmtenetwerken, het gasnet en waterstofsystemen slim te koppelen.&nbsp;</p>

A1 Bedrijvenpark

<p><a href="https://a1bedrijvenparkdeventer.nl/" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow">A1 bedrijvenpark</a> heeft grote ambities. Het doel is om het bedrijventerrein duurzaam en aardgasloos te ontwikkelen. Echter, het elektriciteitsnetwerk zit aan haar grenzen voor levering en teruglevering. Dit vormt een belemmering voor verdere ontwikkeling van het terrein, verduurzaming van bedrijven en ontsluiting van lokaal geproduceerde duurzame energie. Het gebied is 120ha groot en heeft een potentieel opwekvermogen voor zonne-energie van ca 25GWh per jaar. Met een smart energy hub pakken we de uitdagingen aan en benutten de potentie voor verduurzaming van het terrein. &nbsp;</p><p>Fase ontwikkeling: 2&nbsp;</p><p>Lees ook:&nbsp;</p><ul><li><a href="https://a1bedrijvenparkdeventer.nl/smart-energy-hub/" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow">'Wat gebeurt er op A1 bedrijvenpark Deventer?'</a> </li><li><a href="https://a1bedrijvenparkdeventer.nl/duurzaamheid/" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow">A1 bedrijvenpark Deventer en duurzaamheid</a></li></ul><p>Luister naar de <a href="https://a1bedrijvenparkdeventer.nl/nieuws/smart-energy-hubs-a1bedrijvenpark-deventer/" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow">podcas</a>t van A1 Bedrijvenpark Deventer waarin gesproken wordt over duurzaamheid, circulariteit, diversiteit en samenwerking.</p>

Locatie: Deventer 

A1 Deventer.png

A1 bedrijvenpark

<p>A1 bedrijvenpark heeft grote ambities. Het doel is om het bedrijventerrein duurzaam en aardgasloos te ontwikkelen. Echter, het elektriciteitsnetwerk zit aan haar grenzen voor levering en teruglevering. Dit vormt een belemmering voor verdere ontwikkeling van het terrein, verduurzaming van bedrijven en ontsluiting van lokaal geproduceerde duurzame energie. Het gebied is 120ha groot en heeft een potentieel opwekvermogen voor zonne-energie van ca 25GWh per jaar. Met een smart energy hub pakken we de uitdagingen aan en benutten de potentie voor verduurzaming van het terrein.&nbsp;</p>

Broeklanden

<p class="MsoNormal"><strong>SEH Broeklanden van start met 13 grootverbruikers</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Broeklanden in Hardenberg is een relatief jong bedrijventerrein vlak bij de Duitse grens in Overijssel. Ook hier stond de energieproblematiek in de vorm van een overbelast elektriciteitsnet al snel, rond 2022 op de agenda. Dertien bedrijven werken nu samen met netbeheerder Enexis aan de ontwikkeling van een Smart Energy Hub om zo piekbelasting op het net te voorkomen en een slimme manier van energieopslag te bouwen.</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">‘Je legt met elkaar een energetische puzzel, op zo’n manier dat de oplossing toekomstbestendig is’, zegt gebiedsregisseur Wouter Heres. Hij trad na de zomer van 2023 aan en is met de ondernemers gevestigd op Broeklanden en netbeheerder Enexis in gesprek gegaan over de ontwikkeling van een Smart Energy Hub, die de energievoorziening in goede banen moet leiden. Met andere woorden: hoe voorkom je vraag- en terugleveringspieken op het net en hoe sla je slim duurzame energie op wanneer die niet het net op kan.<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Inzicht in energieverbruik</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">‘De eerste stap is dat je data en inzicht krijgt over het energieverbruik per bedrijf’, schetst Heres. Dit betekent dat duidelijk moet worden om hoeveel bedrijven en aansluitingen op het energienet het gaat, wat de gebruikersprofielen van de bedrijven zijn, hoeveel flexibiliteit (ruimte) er in de huidige bedrijfsprocessen zit en wat de toekomstplannen en verduurzamingsambities er per bedrijf zijn. ‘Eigenlijk moet je het energieverbruik in het verleden, het heden en de toekomst in kaart brengen. Zo creëer je een gelijk speelveld en kun je gaan werken aan mogelijke oplossingen.’<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Energie Management Systeem</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Deze data en inzichten vormen de basis voor een Energie Management Systeem (EMS) dat als intelligent sturingsplatform gaat dienen. ‘Een EMS is een containerbegrip’, waarschuwt Heres. ‘Het moet een sturingssysteem zijn dat op een slimme manier, <i>realtime</i> gegevens van achter de meter van de bedrijven registreert en combineert. Zodat je, als de zon schijnt en er wordt veel duurzame energie geleverd, tegen omvormers in het systeem kunt zeggen: even geen energie meer aan het net leveren, maar opslaan in een batterij.’<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Dat klinkt simpel, maar is het niet. Heres: ‘Er is bij mijn weten nog niemand in Nederland die zo’n geavanceerd, collectief EMS in werking heeft. Dat is nog in ontwikkeling.’<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Peak shaving</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Bij het in kaart brengen van de energievraag en de teruglevercapaciteit op Broeklanden blijkt dat een aantal keer per jaar de maximale bandbreedte van het energienet wordt overschreden. ‘Van zo’n piekbelasting is misschien vijf tot tien keer per jaar sprake’, constateert Heres. ‘Dan moet je dus aan peak shaving doen, het voorkomen van pieken door te schuiven met energieverbruik of de teruglevering van duurzame energie.’<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Coöperatie Bedrijventerrein Broeklanden</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Het voordeel van een relatief jong bedrijventerrein, zoals Broeklanden, is dat alle ondernemers, die een kavel kopen en een bedrijf op het terrein vestigen, verplicht meedoen aan de coöperatie Bedrijventerrein Broeklanden. Deze coöperatie is op Broeklanden onder meer verantwoordelijk voor de licht- en groenvoorziening, het cameratoezicht en neemt deel aan de Smart Energie Hub. Heres: ‘De ondernemers zijn dus goed georganiseerd.’<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Verder met grootverbruikers</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">De gesprekken over de Smart Energy Hub begonnen met zo’n veertig ondernemers. Gaandeweg is besloten met dertien grootverbruikers verder te gaan. ‘Zij gebruiken circa 80 tot 85 procent van de capaciteit van het energienet. De andere ondernemers zijn kleinverbruikers, zoals detailhandel en autobedrijven’, meldt Heres.<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Slimme energieopslag</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Voor het opslaan van het overschot aan duurzame energie, denkt Smart Energy Hub Broeklanden aan twee batterijen in combinatie met een warmtekracht-oplossing. Heres: ‘De WKK op gas dient als back-up voor het geval het niet lukt de energiestromen naar het net goed te balanceren.’<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Stap-voor-stap-proces</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Heres benadrukt dat de ontwikkeling van een Smart Energy Hub een stap-voor-stap-proces is. ‘Het doel is dat je door als collectief te investeren goedkoper uit bent dan wanneer je als bedrijf alleen opereert. Als individueel bedrijf heb je een contract met de netbeheerder, maar krijg je eerder te horen: sorry, het net is overbelast. Door samen te werken, kun je als bedrijven het stroomverbruik en het terugleveren van duurzaam opgewekte energie beter verdelen. Daardoor kun je efficiënter gebruik maken van de bandbreedte op het net. Dit maakt het mogelijk dat meer bedrijven elektriciteit kunnen krijgen.’<o:p></o:p></p><h2 class="MsoNormal">Fact &amp; Figures<o:p></o:p></h2><p class="MsoNormal"><strong>SEH Broeklanden-Zuid</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Bedrijventerrein Broeklanden-Zuid is zo’n 20 hectare groot en ligt in Hardenberg in de provincie Overijssel, vlak bij de Duitse grens.<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Het bedrijventerrein is in 2018 aangelegd en verkaveld.<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Er zijn nu 40 bedrijven gevestigd op Broeklanden. Er zijn diverse braak liggende kavels, die ontwikkeld kunnen worden, maar geen aansluiting krijgen bij de netbeheerder.<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Netbeheerder</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Enexis is netbeheerder in Overijssel en ziet de Smart Energy Hub Broeklanden als pilot-project.<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Capaciteit netwerk</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Vermogen Broeklanden in totaal:<span style="mso-spacerun:yes;">&nbsp; </span>niet bekend.<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Energievraag nu en in de toekomst</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Capaciteit opwekking</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Coöperatie</strong><o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">Deelname aan de coöperatie Bedrijventerrein Broeklanden is verplicht voor bedrijven die zich op Broeklanden vestigen.<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal">De coöperatie beheert de licht- en groenvoorzieningen en het cameratoezicht op het bedrijventerrein. De coöperatie maakt tevens deel uit van de Smart Energy Hub, die op het terrein wordt ontwikkeld om de energievoorziening gezamenlijk in goede banen te leiden.<o:p></o:p></p><p class="MsoNormal"><strong>Tijdpad</strong><o:p></o:p></p><ul style="list-style-type:circle;"><li><p class="MsoNormal">2022: in gesprek gegaan over Smart Energy Hub met 40 bedrijven (grootverbruikers en kleinverbruikers elektriciteit).<o:p></o:p></p></li><li><p class="MsoNormal">Najaar 2023: gebiedsregisseur Broeklanden aan de slag.</p></li><li><p class="MsoNormal">Maart 2024:&nbsp;<br>- 13 bedrijven (grootverbruikers) doen mee aan de ontwikkeling van de Smart Energy Hub. - Schetsontwerp infra en Energie Management Systeem (EMS) klaar.<o:p></o:p></p></li><li><p class="MsoNormal"><span style="mso-spacerun:yes;">&nbsp;</span>Zomer 2024: EMS in werking.<o:p></o:p></p></li><li><p class="MsoNormal">Najaar 2024: ESCO (bedrijf, juridische entiteit) oprichten, waar alle bedrijven die deelnemen aan Smart Energy Hub een aandeel in hebben. Deelnemers leggen in ESCO onderlinge afspraken vast over bijsturen van energiestromen.<o:p></o:p></p></li></ul><h2>Lessons learned</h2><p>Lees ook het <a href="https://www.smartenergyhubs.eu/news/ems-energiestromen-realtime-registreren-en-combineren" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow">artikel 'EMS: energiestromen realtime registreren en combineren</a>' met <i>lessons learned</i>.</p>

Locatie: Hardenberg

Broeklanden.png

<p>Broeklanden in Hardenberg is een relatief jong bedrijventerrein vlak bij de Duitse grens in Overijssel. Ook hier stond de energieproblematiek in de vorm van een overbelast elektriciteitsnet al snel, rond 2022 op de agenda. Dertien bedrijven werken nu samen met netbeheerder Enexis aan de ontwikkeling van een Smart Energy Hub om zo piekbelasting op het net te voorkomen en een slimme manier van energieopslag te bouwen.</p>

InnoFase

<p><strong>Smart Energy Hub InnoFase in Duiven bestaat uit bedrijventerrein InnoFase en het nog aan te leggen energiepark met ruimte voor zonnevelden en vijf tot zeven windmolens. Niet alleen het gezamenlijke energieverbruik beter op elkaar afstemmen, maar ook lokaal opgewekte, duurzame energie slim opslaan en beschikbaar maken voor alle partijen. Dat is het doel van Smart Energy Hub (SEH) InnoFase in Duiven.</strong></p><h2>17 partijen</h2><p>Met de ondertekening van de intentieovereenkomst op 16 februari 2023 hebben de 17 partners van de Smart Energie Hub (SEH) InnoFase in Duiven de wens tot verdergaande samenwerking zwart op wit vastgelegd. Het gaat om nauwe samenwerking tussen 17 bedrijven en andere partijen, zoals netbeheerder Liander. Ze slaan de handen ineen waar het gaat om het opwekken, opslaan en verbruik van energie, zoals elektriciteit, restwarmte en biogas.</p><h2>Afvalverwerkende bedrijven</h2><p>Bedrijventerrein InnoFase ontstond in de jaren zestig rond de vestiging van afvalverbrander AVR. Er zijn met name afvalverwerkende en innovatieve, circulaire bedrijven gevestigd. ‘Het gaat dus niet alleen om het beter balanceren van het elektriciteitsverbruik van de gezamenlijke bedrijven, maar ook om de inzet van andere energiestromen’, benadrukt Sjerps. ‘De lol van het bij elkaar brengen van deze bedrijven is dat ze veel elektriciteit, restwarmte, biogas en herbruikbare grondstoffen produceren.’ Rob Sjerps was vanaf de start in februari 2022 tot 1 april 2024 procesregisseur van SEH InnoFase geweest.</p><h2>Het draait om vertrouwen</h2><p>Sjerps begon met het opstellen van een plan van aanpak voor de Smart Energy Hub InnoFase. Er volgde een quickscan op hoofdlijnen, waaruit bleek wat de verwachtingen van de werkwijze als SEH zijn. Met deze gegevens in de hand voerde de procesregisseur individuele gesprekken met de vertegenwoordigers van de betrokken bedrijven en andere partijen. ‘Er was nooit een gemeenschappelijk gevoel. Elk bedrijf heeft zijn eigen bedrijfsvoering en zijn individuele contract met de netbeheerder. In een Smart Energy Hub moet je dat individuele denken loslaten’, verklaart Sjerps. ‘Het belangrijkste is werken aan vertrouwen, het draait om vertrouwen in elkaar.’</p><h2>Proces in stappen</h2><p>De concept-intentieovereenkomst heeft hij ook met alle partijen doorgesproken. ‘Je moet continu alle stappen in het proces laten zien. Het gaat om een langjarige samenwerking, de vorming van een juridische entiteit en technische samenwerking via een virtueel Energie Management Systeem (EMS), dat de monitoring en uitwisseling van energiestromen regelt.’ Dit betekent dat er bedrijfsjuristen aan te pas komen, technische mensen erbij betrokken moeten worden en al hun opmerkingen verwerkt moeten worden in de intentieovereenkomst. Terugkijkend noemt Sjerps het een ‘doorleefd proces’. ‘Dat is logisch: je moet als bedrijf bereid zijn je energiecapaciteit te delen met je buren.’</p><h2>What’s in it for me</h2><p>Als je bedrijven vraagt intensief samen te werken bij het opwekken, verbruiken, verdelen en opslaan van energiestromen, willen ze natuurlijk weten waarom zo’n samenwerking nodig is. Met de huidige schaarse capaciteit op het nationale energienet is dat voor een deel duidelijk: bedrijven willen hun bedrijfsvoering veiligstellen en mogelijkheden behouden om wellicht hun activiteiten uit te breiden. ‘Ondernemers willen weten what’s in it for me’, constateert Sjerps. ‘We hebben de bedrijven voorgelegd: als jullie je eigen energiesystemen flexibel maken, dan gaan wij als SEH aan de slag met een opslagsysteem voor energie. Dat heeft mensen aan het denken gezet en tot het inzicht gebracht dat een SEH ook voor hun voordelen biedt.’</p><h2>Toekomstige stappen</h2><p>SEH InnoFase is na de ondertekening van de intentieovereenkomst bezig met de vormgeving van een consortium van de betrokken partijen. Dat wordt waarschijnlijk een coöperatie. Aan de juridische basis daarvoor wordt gewerkt, net als aan het ontwerp van een op maat uitgewerkt EMS. Toekomstige stappen zijn wellicht ook de introductie van waterstof als brandstof en/of energieopslagmedium.</p><h2>Innovatieve energieopslagtechniek</h2><p>Vernieuwend is dat het Arnhemse bedrijf Elestor op InnoFase demonstratieproject Helios ontwikkelt. Daarvoor wordt medio 2024 een vergunningaanvraag gedaan. Via een elektrochemisch proces met behulp van Elestor’s (waterstofbromide Redox) flowbatterijen wordt de lokale duurzaam opgewekte energie opgeslagen en weer beschikbaar gemaakt. Zo wordt netcongestie voorkomen.</p><p>Elestor werkt samen met het bedrijf Membrane Systems Europe, dat afdeksystemen voor de biogasmarkt maakt. De innovatieve lokale energieopslagtechniek van de twee bedrijven is betaalbaar, duurzaam en helpt mee met het opvangen van schommelingen in de productie van duurzame energie. ‘Als dit lukt, dan is het een prachtig voorbeeld van de opslag van lokaal en duurzaam opgewekte energie op een goedkope manier’, zegt Rob Sjerps.</p><h2>Betrokkenheid omwonenden</h2><p>Daarnaast wordt gewerkt aan samenwerking met omwonenden en andere bedrijven in de nabije omgeving. ‘We werken aan draagvlak in de lokale omgeving’, vertelt Sjerps. ‘Ik heb ervoor gezorgd dat Energiecoöperatie de Liemers als achttiende partij is aangehaakt bij de Smart Energy Hub. Op die manier kun je de voordelen niet alleen terug laten vloeien naar de deelnemende bedrijven, maar ook naar lokale omgeving.’</p><h2>Nieuwe procesregisseur</h2><p>Aan die toekomstige ontwikkelingen werkt Sjerps niet meer mee. Zijn werk voor SEH InnoFase viel niet meer te combineren met zijn andere werkzaamheden. Hij is per 1 april opgevolgd door de nieuwe procesregisseur Ruud van Kolfschooten.&nbsp;<br>Sjerps is zelfstandig strategisch adviseur en gaat verder als projectleider van het project Nationaal Groeifonds Membraantechnologie Hij is blij dat hij heeft meegewerkt aan het tot stand komen van de intentieovereenkomst voor SEH InnoFase en het samenbrengen van de betrokken partijen. Hij ziet dit als een eerste ‘cruciale stap’ op weg naar een regionale Smart Energy Hub.</p><h2><br>Cijfers en feiten</h2><p>SEH Synergiepark InnoFase</p><ul><li>1 februari 2022: start voorbereiding SEH InnoFase en het naastgelegen Energiepark met procesregisseur.</li><li>Plan van aanpak opgesteld met systeemanalyses.</li><li>Er doen 17 bedrijven en andere partners mee.</li><li>Totale oppervlakte SEH InnoFase: circa 66 hectare.</li><li>Procesregisseur van 1 februari 2022 tot 1 april 2024: Rob Sjerps</li><li>Procesregisseur vanaf 1 april 2024: Ruud van Kolfschooten</li></ul><h2>Stand van zaken</h2><ul><li>16 februari 2023: ondertekening intentieovereenkomst SEH InnoFase</li><li>Juli 2024: InnoFase aangewezen als pilot project binnen Flevoland, Gelderland Utrecht (FGU-)gebied met TenneT en Liander (zie ook <a href="https://www.innofase.com/nl/nieuws/pilot-vormt-nieuwe-stap-in-aanpak-netcongestie/" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow">Pilot vormt nieuwe stap in aanpak netcongestie - Synergiepark InnoFase</a>)</li><li>Medio oktober 2024: oprichting coöperatie SEH</li><li>Q4 2024 en Q1 2025 EMS in voorbereiding<br>&nbsp;</li></ul><h3>Energiepark</h3><p>Naast InnoFase is 50 hectare grond beschikbaar voor zonnevelden en 5 tot 7 nieuwe windmolens, die samen zo’n 100 mega Watt vermogen kunnen opwekken.</p><h3>Historie</h3><p>Industrieterrein InnoFase is in de jaren zestig ontwikkeld, met Avira Vuilverbranding, nu AVR, als eerste bedrijf en de rioolwaterzuiveringsinstallatie van Waterschap Rijn en IJssel. Er zijn meer afvalverwerkende bedrijven gevestigd, zoals 4PET Recycling, dat plastic flessen en patatbakjes verwerkt tot opnieuw bruikbare grondstof (circulaire grondstof).</p><p>Bijzonder: bedrijven tot en met categorie 5, de zwaarste milieucategorie kunnen zich op InnoFase vestigen.</p><p>Lees ook het <a href="https://www.smartenergyhubs.eu/news/inno-fase-stroopt-mouwen-op-voor-smart-energy-hub" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow">artikel 'InnoFase stroopt mouwen op voor Smart Energy Hub</a>'.&nbsp;</p>

Locatie: Duiven

Innofase.jpg

Innofase

<p>Smart Energy Hub InnoFase in Duiven bestaat uit bedrijventerrein InnoFase en het nog aan te leggen energiepark met ruimte voor zonnevelden en vijf tot zeven windmolens. Niet alleen het gezamenlijke energieverbruik beter op elkaar afstemmen, maar ook lokaal opgewekte, duurzame energie slim opslaan en beschikbaar maken voor alle partijen. Dat is het doel van Smart Energy Hub (SEH) InnoFase in Duiven.</p>

De Mars

<h2>SEH De Mars: combinatie duurzame energie, waterstof en warmte</h2><p><strong>Vier grootverbruikers van energie op industrieterrein De Mars in Zutphen werken aan de ontwikkeling van een smart energy hub (SEH). Deze bedrijven zijn verantwoordelijk voor circa 80 procent van het totale energieverbruik van de ongeveer 180 bedrijven op De Mars. Joris Benninga is regisseur van SEH De Mars: ‘We werken aan het slim combineren van duurzaam opgewekte elektriciteit, waterstof en op den duur warmte.’</strong></p><p>Plasticrecyclebedrijf Daly Plastics, nu Repeats (Recycling PE AT Scale), wilde in 2018 zijn fabriek op industrieterrein De Mars in Zutphen uitbreiden met een nieuwe productielijn. Het bedrijf bewerkt gebruikt landbouwplastic (polyethyleen) voor hergebruik. Repeats had voor de uitbreiding een zwaardere aansluiting op het elektriciteitsnet nodig, maar kreeg nul op het rekest van netbeheerder Liander. ‘Helaas, het net zit aan de grenzen van zijn capaciteit’, kreeg het bedrijf te horen. Het resultaat was dat de productielijn niet in Zutphen, maar bij een Franse fabriek is gebouwd.</p><h2>Onderzoek gemeente Zutphen</h2><p>Dit voorval zet in Zutphen het denken over een duurzame, slimme energietransitie op De Mars in gang. ‘De gemeente Zutphen stelde in 2020 een bescheiden budget beschikbaar voor een onderzoek naar de mogelijkheden voor de energievoorziening op De Mars’, vertelt Joris Benninga, regisseur van Smart Energy Hub De Mars. Technisch adviesbureau Firan (een dochter van Liander) krijgt de opdracht in kaart te brengen hoe de energievoorziening van de bedrijven op De Mars eruitziet en advies uit te brengen.<br>SEH De Mars is één van de tien hubs, die deel uitmaken van het Living Lab Smart Energy Hubs Oost Nederland. De hubs worden namens de provincies Gelderland en Overijssel ondersteund door Oost NL. Het living lab stimuleert kennisuitwisseling, het ontwikkelen van standaard-aanpakken en spreekt met het rijk over aanpassing van wet- en regelgeving en financieringsmogelijkheden.</p><h2>Energiecoöperatie ZutphenEnergie</h2><p>Een belangrijke vraag bij het in kaart brengen van het energieprofiel van De Mars is welke bedrijven gebruiken de meeste stroom en andere soorten energie. Op het terrein zijn allerlei bedrijven gevestigd, veelal mkb-bedrijven, van handelsbedrijven en een zuivellaboratorium tot een palingrokerij, maar ook enkele industriële bedrijven en de rioolwaterzuivering van Waterschap Rijn en IJssel.&nbsp;<br>‘Op mijn advies zijn enkele vrijwilligers van ZutphenEnergie, de plaatselijke energiecoöperatie, zo’n veertig vertegenwoordigers van bedrijven gaan interviewen’, vertelt Benninga. ‘Van de informatie uit die interviews hebben we tot op de dag van vandaag veel plezier.’ ZutphenEnergie ging in 2012 van start met enkele vrijwilligers en is uitgegroeid tot dé lokale leverancier van duurzaam opgewekte zon- en windenergie aan meer dan 1.500 van de in totaal ruim 20.000 Zutphense huishoudens. Zutphen Energie is inmiddels een behoorlijk grote sociale onderneming met enkele betaalde medewerkers en meer dan 100 vrijwilligers die onder meer Zutphenaren ondersteunen bij verduurzaming van hun huizen.</p><h2>Grootverbruikers trekken de kar</h2><p>KME en Westfalen Gassen zijn vanaf het begin bij de ontwikkeling van SEH De Mars betrokken. KME is een Duits-Italiaans metaalbedrijf dat in Zutphen al heel lang koper- en messing halffabricaten produceert voor onder meer de auto-industrie en elektronicaproducenten. ‘Dat gebeurt door in grote ovens koper en messing te smelten en er dunne strips van te maken’, verklaart Benninga.<br>Westfalen Gassen is een nieuwkomer op De Mars. Het is een grote producent van industriële gassen, zoals zuurstof, stikstof, waterstof en kooldioxide, met het hoofdkantoor in Duitsland. ‘Dit bedrijf wil een waterstoffabriek bouwen met een grote elektrolyser’, meldt Benninga. ‘KWE, Westfalen Gassen, Waterschap Rijn en IJssel en IJsselwind (onderdeel van Zutphen Energie) zijn de vier grote partijen, die de kar trekken van SEH De Mars.’</p><h2>Intentieverklaring getekend</h2><p>De vier kartrekkers en andere partijen, zoals netbeheerder Liander, de gemeente Zutphen, de provincie Gelderland en Oost NL hebben op 28 maart 2024 de intentieverklaring getekend, die de basis vormt voor de ontwikkeling van SEH De Mars. ‘We bevinden ons nu in de ontwerpfase en werken aan het slim combineren van duurzaam opgewekte elektriciteit, waterstofproductie en op den duur warmtelevering’, meldt Benninga. Daar horen een nieuwe vorm van cable pooling en mogelijk grootschalige energieopslag in batterijen ook bij.</p><h2>Nieuwe vorm cable pooling</h2><p>KME heeft een hele zware aansluiting op het elektriciteitsnet, die maar gedeeltelijk wordt benut. &nbsp;Netbeheerder Liander laat in 2023 weten bij dit project mee te willen werken en te investeren in een nieuwe vorm van cable pooling. Het gaat om het delen van de bestaande kabel van KME met de nieuwe zonneparken, windturbines en de waterstoffabriek van Westfalen Gassen. ‘In Nederland gaat het bij cable pooling tot nu toe over zonnevelden en windturbines, die gebruik maken van dezelfde kabel’, zegt Benninga. ‘Dit wordt dus een interessante pilot voor een nieuwe vorm van cable pooling, waarbij achter de bestaande KME-aansluiting energie wordt gedeeld en de kabel zelf een soort navelstreng wordt.’</p><h2>Warmtetransitie De Mars</h2><p>Op De Mars zijn diverse bedrijven gevestigd die warmte produceren, zoals slibvergister Groep Midden-Betuwe, KME en de Rioolwaterzuiveringsinstallatie van Waterschap Rijn en IJssel. ‘Er zijn schetsontwerpen voor warmtenetten in Zutphense woonwijken, die van het gas af moeten, maar er is op dat gebied nog geen uitgewerkte koppeling met de hub’, constateert Benninga. Hij voorziet dat De Mars daarbij zeker een rol kan spelen. ‘De warmtetransitie wordt heel belangrijk voor SEH De Mars. We kunnen in potentie gemakkelijk vijfduizend huizen van warmte voorzien met bronwarmte van De Mars. Bedrijven op De Mars zelf zijn ook geïnteresseerd in warmte voor hun gebouwen.’<br>Daar komt de waterstoffabriek nog bij. Bij het productieproces van waterstof komt ook warmte vrij. Als die lokaal geproduceerde warmte via een lokaal warmtenet woningen in wijken grenzend aan De Mars kan verwarmen, is dat interessant voor de gemeente, de energie coöperatie én voor Westfalen Gassen.</p><h2>Circulariteit en vergroenen</h2><p>De ontwikkeling van SEH De Mars draagt bij aan het moderniseren van het enigszins gedateerde bedrijventerrein. ‘Naast de energietransitie zijn circulariteit en klimaatmaatregelen op De Mars belangrijk voor de gemeente Zutphen’, zegt Benninga. ‘De gemeente kijkt onder meer hoe het gebied vergroend kan worden.’</p><h2>Stevige ambities waarmaken</h2><p>De bedrijven die de kar trekken bij SEH De Mars hebben stevige ambities uitgesproken, die ze binnen twee jaar willen waarmaken. Dat kan volgens Benninga niet anders dan met hulp van andere partijen, zoals de gemeente Zutphen en de provincie Gelderland, bijvoorbeeld als het om vergunningen gaat en partijen, die de ontwikkeling van de hub willen financieren, zoals Oost NL.<br>‘De hubregisseurs verbonden aan het Living Lab Smart Energy Hubs Oost Nederland wisselen regelmatig ervaringen uit en leren van elkaar’, zegt Benninga. ‘Oost NL helpt bijvoorbeeld met de financiering van juridische hulp voor het opstellen van specifieke contracten. Daar hebben we allemaal profijt van.’</p><h2>Feiten en cijfers</h2><ul><li>2018: start nadenken over slimme energievoorziening op industrieterrein.</li><li>2020: eerste onderzoek naar energievoorziening op De Mars in opdracht gemeente Zutphen.</li><li>2023: onderzoek nieuwe vorm van cable pooling i.s.m. Liander. Idee is zonneparken, windturbines en waterstoffabriek samen op één kabel van bedrijf KME.</li><li>28 maart 2024: ondertekening intentieverklaring voor ontwikkeling SEH De Mars door vier bedrijven en andere partijen, zoals netbeheer Liander, gemeente Zutphen, provincie Gelderland en Oost NL.</li><li>September 2024: vergunningen waterstoffabriek rond en concepten voor de uiteindelijke afspraken op papier, inclusief concept-statuten voor een collectieve rechtspersoon.</li><li>Laatste kwartaal 2024: bindende afspraken op papier, zoals een cable pooling overeenkomsten en onderlinge afspraken over levering van energie.</li><li>Planning 2026:<br>-&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;eerste kwartaal: start productie groene waterstof door RWE<br>-&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;derde kwartaal: drie nieuwe windturbines ( 3 x 4,2 megaWatt) in gebruik en uitbreiding zonnevelden (circa 12 megaWatt)</li></ul><h2>Podcast</h2><p>Het nationaal programma Regionale Energie Strategie (NP RES) maakte najaar 2024 een driedelige podcast over de ontwikkeling van Smart Energy Hub De Mars. Je vindt de postcast hier: <a href="https://url.de.m.mimecastprotect.com/s/Z5ElCK8P7QSDvP8FMf0C5gvvk?domain=app.springcast.fm">https://app.springcast.fm/podcast/resinbedrijf</a></p><p>&nbsp;</p>

Locatie: Zutphen 

De Mars Zutphen.jpg

<p>Vier grootverbruikers van energie op industrieterrein De Mars in Zutphen werken aan de ontwikkeling van een smart energy hub (SEH). Deze bedrijven zijn verantwoordelijk voor circa 80 procent van het totale energieverbruik van de ongeveer 180 bedrijven op De Mars. Joris Benninga is regisseur van SEH De Mars: ‘We werken aan het slim combineren van duurzaam opgewekte elektriciteit, waterstof en op den duur warmte.’</p>

Brick Valley

<p><strong>Brick Valley: onderzoek naar waterstof als energiedrager</strong></p><p><strong>Vier baksteenfabrikanten met zes fabrieken in het gebied ’t Gelderse Eiland ten zuiden van Zevenaar werken sinds 2020 samen als collectief Brick Valley aan het verduurzamen van de productie van bakstenen. Het doel is de kooldioxide(CO<sub>2</sub>)-uitstoot in 2030 met de helft te verminderen ten opzichte van het startjaar én om in 2050 CO<sub>2</sub>-neutraal te produceren. Er wordt gewerkt aan een gezamenlijke, klimaatneutrale energievoorziening. Onderzocht wordt hoe waterstof als energiedrager daarin een belangrijke rol kan spelen.</strong></p><p>Baksteenproducenten Caprice, Rodruza, Vandersanden en Wienerberger besloten in 2020 in de regio ’t Gelders Eiland nauw te gaan samenwerken om de baksteenindustrie ‘toekomstbestendig’ te maken. Met andere woorden: de CO<sub>2</sub>-uitstoot van 130.000 ton per jaar in 2020 terug te brengen naar 65.000 ton in 2030 en naar nul in 2050. Dat gebeurt onder de naam Brick Valley, aangezien langs de Nederrijn en de Waal<span style="color:red;">&nbsp;</span>in ’t Gelders Eiland zes steenfabrieken zijn gevestigd op relatief korte afstand van elkaar.</p><p>De productie van bakstenen, zowel metselstenen als straatstenen, vraagt veel energie. De ovens waarin de stenen worden gebakken moeten heel heet worden gestookt. Dat gebeurt nu<span style="color:red;">&nbsp;</span>met aardgas, daarbij wordt veel CO<sub>2</sub> uitgestoten. Dat is één van de belangrijkste broeikasgassen, die ervoor zorgen dat de temperatuur op aarde te snel stijgt.</p><h2>‘Samen kom je verder’</h2><p>De baksteenfabriekanten willen hun aandeel leveren aan de energietransitie, waarbij het gebruik van fossiele (CO<sub>2</sub>-houdende) brandstoffen, zoals aardgas, worden vervangen door duurzame vormen van energie. Dat dit geen eenvoudige opgave is, was van tevoren duidelijk. Daarom hanteert Brick Valley het adagium ‘Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder’.&nbsp;</p><p>Deze samenwerking is gericht op innovatie van de baksteenindustrie met een lokale en collectieve energievoorziening. Brick Valley is daarmee één van de tien Smart Energy Hubs (SEH), die deel uitmaken van het Living Lab Smart Energy Hubs Oost Nederland. De hubs worden namens de provincies Gelderland en Overijssel ondersteund door ontwikkelingsmaatschappij Oost NL. Het living lab stimuleert kennisuitwisseling, het ontwikkelen van standaard-aanpakken en spreekt met het rijk over aanpassing van wet- en regelgeving en financieringsmogelijkheden.</p><h2>Systeemanalyse: elektrificatie levert te weinig op</h2><p>De productie van bakstenen vraagt een hoge temperatuur in de oven, waardoor die niet simpelweg te elektrificeren is. Bovendien blijkt uit onderzoek, dat door elektrificatie niet de verwachte 20 procent CO<sub>2</sub> -afname wordt bereikt, maar ‘slechts’ 5 procent. Daar komen de problemen met het overvolle energienetwerk (netcongestie) nog bij.</p><p>‘Het effect van elektrificatie is één van de vooronderstellingen, die niet bleek te kloppen. Dat werd duidelijk uit de systeemanalyse, die is uitgevoerd’, zegt <strong>Ruud van Kolfschooten. Hij is sinds 2022 als regisseur bij de Smart Energy Hub (SEH) Brick Valley betrokken en begeleidt het veranderingsproces dat tot een duurzame baksteenproductie moet leiden.</strong></p><p>‘Elektrificatie is geen oplossing voor het hele productieproces, maar er zijn wel stukjes van dit proces, die je kunt elektrificeren’, verklaart Van Kolfschooten. ‘Dat doen de fabrikanten ieder voor zich binnen hun eigen fabrieken.’&nbsp;</p><h2>Geen geothermie of biogas</h2><p>Energie ophalen diep uit de aardbodem met behulp van geothermie is ook een optie die weggestreept kan worden, zo blijkt eveneens uit de systeemanalyse. ‘Geothermie is onmogelijk in dit gebied tussen de rivieren’, verklaart Van Kolfschoten. Het gebruik van biogas is ook bekeken. Dat heeft tot nu toe niet tot een werkbare oplossing geleid.</p><h2>Alternatieve energiebron</h2><p>Zo bleef waterstof (H<sub>2</sub>) als alternatieve energiebron over. ‘Bij het doorrekenen van de businesscase blijkt het gebruik van waterstof als brandstof tien keer duurder te zijn dan de huidige brandstofkosten’, meldt Van Kolfschooten. ‘Toch heeft dit de producenten er niet van weerhouden verder onderzoek te laten doen naar de mogelijkheden van waterstof.’&nbsp;</p><h2>H<sub>2</sub>-backbone en groene waterstof</h2><p>De aanleg van de zogenoemde waterstof-backbone, een H<sub>2</sub>-leidingennetwerk van de Eemshaven in Groningen door heel Nederland, is in oktober 2023 van start gegaan. ‘De waterstofbackbone komt wel in de buurt van Zevenaar te liggen, maar we verwachten niet dat voor 2035 door dit netwerk voldoende volume kan worden geleverd’, constateert Van Kolfschooten. ‘Er wordt nu subsidie aangevraagd voor een studie naar de toepassing van groene waterstof, die geïmporteerd wordt uit het buitenland en per schip naar de fabrieken wordt getransporteerd. Op die manier kunnen we het proces versnellen in afwachting van de komst van de waterstofbackbone.’</p><h2>Bakstenen: duurzaam product</h2><p>De baksteenfabrikanten zijn vastberaden over het verduurzamen van hun productieprocessen. ‘Je moet niet vergeten dat een baksteen een heel duurzaam product is’, benadrukt Van Kolfschooten. ‘Een baksteen is gemaakt van klei, een duurzame grondstof en gaat vaak meer dan honderd jaar mee. Bovendien zijn bakstenen circulair.’</p><h2>Lichtere bakstenen</h2><p>Een andere ontwikkeling in de bakstenenproductie is dematerialisatie. Dit betekent dat er wordt gewerkt aan bakstenen, die lichter zijn bijvoorbeeld door een uitsparing. ‘Als je met minder materiaal eenzelfde aantal vierkante meters bakstenen kunt maken, heb je ook minder energie nodig’, redeneert Van Kolfschooten. Hij verwijst naar de bouw-agenda van het rijk, waarbij het de bedoeling is om jaarlijks 100.000 huizen te bouwen. Naast bouwstenen worden er in Brick Valley vooral straatstenen gebakken. Juist die straatstenen moeten met hoge temperaturen gebakken worden om ze slijtvast en sterk te maken.</p><h2>Samenwerking met overheden</h2><p>De vier baksteenproducenten zien niet alleen de noodzaak om samen op te trekken bij de energietransitie, ze werken ook samen met overheden, zoals de gemeente Zevenaar, de provincie Gelderland en het ministerie van Economische Zaken. ‘Dat is essentieel om een gezonde bedrijfsvoering en de concurrentie van het keramisch product te handhaven’, aldus de baksteenproducenten. Delegaties van die verschillende overheden hebben de afgelopen maanden Brick Valley bezocht. Zo was voormalig minister Mickey Adriaanse van Economische Zaken in maart 2024 te gast om zich op de hoogte te stellen van de ontwikkelingen en plannen.</p><h2>Kennis industriële bedrijven</h2><p>De baksteenproducenten behoren tot de industriële bedrijven, die in het Nationaal Programma Verduurzaming Industrie in cluster 6 zijn toegevoegd. Deze bedrijven lopen bij elektrificatie van hun activiteiten aan tegen ontoereikende elektrische infrastructuur (onder meer netcongestie). De deelname van Brick Valley aan het Living Lab Smart Energy Hub Oost-Nederland levert kennis van alternatieve energiebronnen op, in dit geval de toepassing van waterstof, waar ook andere industriële bedrijven hun voordeel mee kunnen doen.</p><h2>Energietransitie: de hype voorbij</h2><p>Eind 2024, begin 2025 moet duidelijk zijn of er voldoende draagvlak is om met groene waterstof aan de gang te gaan. ‘Het gaat om een hele nieuwe manier van produceren. Waterstof gedraagt zich anders dan aardgas’, beklemtoont Van Kolfschooten. ‘In het begin was de energietransitie een hype en dacht iedereen ‘dat doen we even’, maar die tijd is voorbij. Tegelijk is er nog geen sprake van een volwassen markt. Er is veel innovatie nodig, maar dat betekent ook dat er veel charlatans zijn met fantastische ideeën, die bij nader inzien een lege huls blijken te zijn. Je moet het kaf goed van het koren scheiden.’</p><p>Website Brick Valley: <a href="https://brickvalley.nl/" target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow">https://brickvalley.nl/</a></p><p>&nbsp;</p><p>&nbsp;</p><p>&nbsp;</p>

Locatie: Omgeving Zevenaar en Lingewaard 

Brick Valley.png

<p>Brick Valley: onderzoek naar waterstof als energiedrager</p>

Harderwijk

Lorentz

<h2>SEH Lorentz III: van meten en weten naar praktische afspraken</h2><p><strong>22 Bedrijven op bedrijventerrein Lorentz III, waaronder negen grootverbruikers als het om elektriciteit gaat, steken in juni 2023 de koppen bij elkaar om de eerste stappen op weg naar een Smart Energy Hub te zetten. Het gaat om bedrijven met totaal verschillende belangen: ondernemers met een ruim energiecontract en bedrijven die willen uitbreiden of nieuw bouwen, maar dat niet kunnen door netcongestie. De eerste stap is het plaatsen van meetapparatuur bij elk bedrijf.&nbsp;</strong></p><p>De verkoop van bouwkavels in de derde fase van het al langer bestaande bedrijventerrein Lorentz ten noordoosten van Harderwijk gaat vanaf 2018 goed lopen. Vanwege nieuwe wet- en regelgeving worden de nieuwe bedrijfspanden aardgasvrij gebouwd. Enkele oudere bedrijfspanden hebben nog wel een aardgasaansluiting. De Bedrijvenkring Harderwijk (BKH) ziet de problemen met de energievoorziening vanwege capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnet op bedrijventerrein Lorentz III daarna snel opdoemen.</p><h3>Oprichting Smart Energy Hub</h3><p>‘Het idee was flink te bouwen. Er worden heel wat kavels verkocht, maar dan blijkt dat nieuwe bedrijven geen of onvoldoende stroom kunnen krijgen vanwege netcongestie’, vertelt Thomas Pesiwarissa. Hij is sinds november 2022 als regisseur van de beoogde Smart Energy Hub (SEH) betrokken bij de ontwikkeling van Lorentz III. ‘Het project is een samenwerking van bedrijven, de BKH, de gemeente Harderwijk, de Provincie Gelderland en netbeheerder Liander. Gezamenlijk wordt onderzocht hoe de bedrijven duurzame energie lokaal kunnen opwekken, opslaan en verbruiken. In eerste instantie gaat het om elektriciteit en in een later stadium wellicht ook andere vormen van energie.’</p><p>SEH Lorentz III is één van de tien hubs, die deel uitmaken van het Living Lab Smart Energy Hubs Oost Nederland. Een SEH richt zich op lokale en collectieve energievoorziening. De hubs worden namens de provincies Gelderland en Overijssel ondersteund door Oost NL. Het living lab stimuleert kennisuitwisseling, het ontwikkelen van standaard-aanpakken en spreekt met het rijk over aanpassing van wet- en regelgeving en financieringsmogelijkheden.</p><h3>Grote energievraag</h3><p>Eén van de bedrijven heeft een nieuwe kavel gekocht op Lorentz III en is al volop aan het bouwen, wanneer de drukte op het energienet (netcongestie) roet in het eten gooit. Dit productiebedrijf heeft veel energie nodig. Het in aanbouw zijnde pand wordt zo veel mogelijk duurzaam gebouwd en krijgt een dak vol zonnepanelen. ‘Maar de energie, die met de zonnepanelen wordt opgewekt, is niet genoeg om het hele jaar te kunnen produceren’, zegt Pesiwarissa.&nbsp;</p><p>Wat doe je dan als ondernemer? De bouw stil leggen? ‘Het bedrijf heeft besloten door te gaan met de nieuwbouw en tegelijkertijd te werken aan verschillende oplossingen voor de energievoorziening. Het bedrijf ziet deelname aan de Smart Energy Hub als één van de mogelijke manieren om de bedrijfsvoering energiezuinig en duurzaam te maken.’</p><h3>Brede verkenning Lorentz</h3><p>Regisseur Pesiwarissa begint eind 2022 met een brede verkenning op het gehele bedrijventerrein Lorentz. Hij spreekt ondernemers, en andere belangrijke stakeholders, zoals de gemeente en de netbeheerder. De ondernemers vraagt hij hoe ze hun energiehuishouding hebben ingericht en naar hun toekomstplannen. Alles overziend is de urgentie op Lorentz III het hoogst: daar zijn bedrijven aan het bouwen en staan kavels te koop, terwijl er geen stroom geleverd kan worden. Daarom wordt de focus gericht op de ontwikkeling van een Smart Energy Hub op Lorentz III. Dit besluit wordt genomen in samenspraak met BKH, de gemeente Harderwijk, de provincie Gelderland, ontwikkelingsmaatschappij Oost NL en de Regionale Energie Strategie(RES)-regio Noord-Veluwe.</p><h3>Extra tegenvaller door stikstofcrisis</h3><p>Een extra tegenvaller dient zich aan tijdens de brede verkenning (november 2022-maart 2023): netbeheerders Liander (middenspanning) en TenneT (hoogspanning) laten weten dat de aangekondigde uitbreiding van Onderstation Harderwijk voor onbepaalde tijd is uitgesteld. De verbouwing van het onderstation kan niet doorgaan vanwege de stikstofcrisis. De bedoeling was begin 2023 te starten met de uitbreiding, na een jaar zou een deel van de uitbreiding gereed zijn. De uitbreiding van het onderstation gaat in het voorjaar van 2024 van start. De verwachting is dat de volledige uitbreiding pas in 2029 klaar is.</p><h3>Verschillende belangen bij elkaar brengen</h3><p>Het uitstel van de uitbreiding van het onderstation zorgt in eerste instantie voor onrust op Lorentz III, maar draagt ook bij aan het inzicht bij ondernemers en andere partijen dat samenwerking via een SEH nodig is. ‘Er spelen heel verschillende belangen. Een aantal grote bedrijven, die een stevige aansluiting op het net hebben en grote contracten hebben afgesloten met de netbeheerder, heeft nog geen problemen met hun energievoorziening. Terwijl andere ondernemers niet kunnen uitbreiden of nieuw bouwen’, verklaart Pesiwarissa. ‘Na een aantal goede gesprekken zien de ondernemers in dat een collectieve aanpak van de energievoorziening, waarbij bedrijven onderling elektriciteit uitwisselen, voor iedereen voordelen kan hebben.’</p><h3>Bewustwording en bouwen aan samenwerking</h3><p>Tijden veranderen. Dat netbeheerders geen stroom kunnen leveren, was een aantal jaren geleden nog ondenkbaar. Nu moeten ondernemers nadenken over hun energievoorziening. ‘Bedrijven, die op dit moment geen problemen hebben, beseffen zo langzamerhand, dat dit kan veranderen. Bijvoorbeeld als je op den duur wil gaan uitbreiden’, zegt Pesiwarissa. Hij noemt het een proces van bewustwording, waar hij als regisseur aan werkt.&nbsp;</p><h3>Elektriciteit leveren aan buurbedrijven</h3><p>Bewustwording is één route. ‘De tweede route is dat deze situatie voor bedrijven, die meer dan genoeg energie opwekken of ruim voldoende capaciteit op het net hebben, kansen biedt om elektriciteit te leveren aan buurbedrijven of netcapaciteit beschikbaar te stellen aan de buren’, vertelt Pesiwarissa. Via een SEH kunnen ondernemers namelijk onderling, tegen betaling, energie uitwisselen en afspraken maken over wanneer welk bedrijf gebruik maakt van de netcapaciteit.</p><p>Een ondernemer met zonnepanelen op het dak van zijn bedrijf kan bijvoorbeeld deze duurzaam opgewekte elektriciteit aan een buurbedrijf leveren tegen een reële vergoeding. Daarmee is het buurbedrijf geholpen en hoeft de ondernemer zijn zonnepanelen niet uit te zetten als er sprake is van netcongestie bij het leveren van elektriciteit aan het net. Pesiwarissa: ‘Er zijn dus financiële voordelen op het gebied van de continuïteit van de bedrijfsvoering, maar het is niet zo dat deelname aan een Smart Energy Hub gezien moet worden als een verdienmodel. Gelukkig zijn ondernemers zich daarvan bewust. Het doel is zo duurzaam en efficiënt mogelijk op lokaal niveau om te gaan met energie en netcapaciteit.’</p><h3>Informatie inzamelen</h3><p>Na de brede verkenning is er 2023 een groep van 22 grote en kleine bedrijven, die willen deelnemen aan de ontwikkeling van een SEH. Na de kick-off van Lorentz III in juni 2023 wordt elk bedrijf bezocht. Het doel is enerzijds technische informatie te verzamelen, die het mogelijk maakt meetapparatuur bij elk bedrijf te plaatsen. Anderzijds worden de ontwikkelingen en plannen op het gebied van energiegebruik per bedrijf in kaart gebracht.</p><h3>Grootgebruikers en kleingebruikers</h3><p>Om direct data te verzamelen en een eerste stap te zetten richting een energiemanagementsysteem (EMS) wordt besloten bij alle deelnemers meetapparatuur te plaatsen. De meetfase loopt van december 2023 tot juni 2024, zodat een goed beeld ontstaat van de seizoensinvloeden op de meetprofielen.</p><p>Hoewel volgens de huidige wet- en regelgeving vooralsnog alleen de negen grootverbruikers in aanmerking komen voor een groepscontract, zijn ook de kleinverbruikers aangehaakt.</p><p>Deze bedrijven zien deelname aan de SEH als een mooie kans om (meer) inzicht te krijgen in hun eigen energiehuishouding en om wellicht op een andere manier te profiteren van een lokaal energiesysteem. Bijvoorbeeld door lokaal opgewekte, duurzame energie in te kopen.</p><h3>Kink in de kabel</h3><p>Het proces van het plaatsen van de meetapparatuur verloopt stroever dan verwacht door technische en organisatorische problemen. Door deze kink in de kabel wordt de meetfase met een aantal maanden verlengd en wordt besloten ook gebruik te maken van historische meetgegevens. Dat kan door bij meetbedrijven, die voor Liander het energieverbruik van grootverbruikers vastleggen, kwartierstaten op te vragen.&nbsp;</p><p>‘Door de stroef verlopende meetfase, heb ik voor een plan B gekozen’, meldt Pesiwarissa. ‘Als we de kwartierwaarden van de grootverbruikers hebben, kunnen we die samen met de reeds verzamelde data analyseren. Deze basisanalyse moet in de zomer van 2024 klaar zijn, zodat we in september de bevindingen met de deelnemers kunnen delen.’</p><h3>Vervolgstappen bespreken</h3><p>De analyse van de meetgegevens per bedrijf geeft aan voor welke partijen het zinvol is samenwerking aan te gaan op het gebied van uitwisseling van energie. In eerste instantie gaat het vooral om elektriciteit en bijvoorbeeld batterijen voor opslag. Twee bedrijven onderzoeken de mogelijkheden voor opslag al. Onderzoek naar andere vormen van energie(dragers), zoals warmte en gas, volgt wellicht in een later stadium. Pesiwarissa: ‘Wat we in feite onderzoeken, is hoe we energieopwekking, energieopslag en energieverbruik binnen bedrijven (achter de meter), maar ook in het gebied (voor de meter) zo optimaal mogelijk kunnen inrichten.’</p><p>Tevens dient er een systeem te komen dat de energiestromen registreert en aanstuurt.&nbsp;</p><h3>EMS en handelsplatform</h3><p>‘We verwachten dat er een op maat gemaakt Energy Management Systeem (EMS) nodig is, met een verrekenmodel’ en eventueel een energiehandelsplatform, zegt Pesiwarissa. ‘Als buurman A aan buurman B elektriciteit gaat leveren, moet daar een reële prijs voor worden betaald.’ Daar moeten specifieke afspraken (contracten) voor komen om de uitwisseling van energie ook juridisch goed te regelen.</p><h3>Weer grip op proces</h3><p>Regisseur Pesiwarissa ging van start met een groep enthousiaste ondernemers, maar zag die spirit tijdelijk wegzakken door het stroeve verloop van het plaatsen van de meetapparatuur. ‘Daar waren voor sommige ondernemers meer kosten aan verbonden, dan van tevoren was voorzien, waardoor enkele ondernemers afhaakten. We hebben nu weer meer grip op het proces, waardoor ondernemers weten wanneer we de resultaten van de analyse kunnen verwachten. Je ziet dat ondernemers daardoor weer enthousiast worden en aanhaken.’</p><h3>Lokale, collectieve energievoorziening</h3><p>Ook door ontwikkelingen in de energietransitie en de steeds verdergaande wet- en regelgeving, zoals voor het elektrificeren van vervoer, zien ondernemers dat een lokale, collectieve energievoorziening voordelen heeft. ‘Voor een transportbedrijf op Lorentz III is dat reden na te denken over hoe het op den duur zijn vrachtwagens het beste kan opladen. Met een paar laadpalen voor eigen gebruik of via een laadplein waar ook anderen gebruik van kunnen maken.’</p><h3>Lessons learned</h3><p>Lees ook het artikel: <a href="https://www.smartenergyhubs.eu/news/lesson-learned-duidelijke-afspraken-cruciaal">Lesson learned: duidelijke afspraken cruciaal&nbsp;</a>met <i>lessons learned</i>.&nbsp;</p>

Website-Kick-off-Smart-Energy-Hub-Lorentz-III.png.webp

<p>&nbsp;22 Bedrijven op bedrijventerrein Lorentz III, waaronder negen grootverbruikers als het om elektriciteit gaat, steken in juni 2023 de koppen bij elkaar om de eerste stappen op weg naar een Smart Energy Hub te zetten.&nbsp;</p>

Hubs

Smart Energy Hubs in Oost-Nederland